
رئيس مجلس دلايل 10 گانه غيرقانوني اعلام شدن انتشار ايران چك توسط بانك مركزي را اعلام كرد.
به گزارش خبرگزاري فارس، علي لاريجاني با آوردن 10 دليل، انتشار ايران چك توسط بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران را خلاف قانون دانسته است.
اين 10 دليل به شرح ذيل است:
1- ايران چك مشمول تعريف قانوني چك و الحاقات بعدي آن نيست.
بر اساس قانون انواع چك عبارتند از:
1. چك عادي، چكي است كه اشخاص عهده بانكها به حساب جاري خود صادر ميكنند و دارنده آن تضميني جز اعتبار صادركننده آن ندارد.
2. چك تاييدشده، چكي است كه اشخاص عهده بانكها به حساب جاري خود صادر وتوسط بانك محال عليه پرداخت وجه آن تاييد ميشود.
3. چك تضمينشده، چكي است كه توسط بانك به عهده همان بانك به درخواست مشتري صادر و پرداخت وجه آن توسط بانك تضمين ميشود.
4. چك مسافرتي، چكي است كه توسط بانك صادر و وجه آن در هريك از شعب آن بانك توسط نمايندگان و كارگزارن آن پرداخت ميگردد.بنابراين ايران چكهاي منتشر شده از سوي بانك مركزي در هيچ كدام از تعارف ذكر شده در قانون نميگنجد.
2- ايران چك مشمول قانون اوراق بهادار نيست.
بر اساس اين قانون كه در اول آذر 1384 از تصويب گذشته است اوراق بهادار هر نوع ورقه يا مستندي است كه متضمن حقوق مالي قابل نقل وانتقال براي مالك عين و يا منفعت آن باشد.اما ايران چك در شمول اين قانون هم نميگنجد.
3-ايران چك مشمول تعريف پول رايج كشور نيست.
به استناد بند الف ماده دو قانون پولي و بانكي كشور پول رايج كشور به صورت اسكناس و سكههاي فلزي قابل انتشار است.ايران چك گرچه همانند اسكناس در گردش است اما به واسطه آنكه اسكناس به حساب نميآيد و عنوان چك را دارد بنابراين با قانون پولي و بانكي كه تصريح بر انتشار پول رايج كشور به صورت اسكناس دارد همخواني ندارد.
4-ايران چك فاقد قوه ابراء است.
بر اساس بند "ب"ماده دو قانون پولي و بانكي فقط اسكناس و پولهاي فلزي كه در تاريخ تصويب اين قانون در جريان بوده و يا طبق اين قانون انتشار مييابد جريان قانوني و قوه ابراء دارد.بنابراين ايران چك به دليل آن كه در شمول قانون پولي و بانكي نيست قوه ابراء يا تسويه دين ندارد.از آن جايي كه ايران چكهايي بانك مركزي در حكم بدهي اين بانك مردم به حساب ميآيد بر اساس قانون چنين اقدامي خلاق قانون است زيرا قانون تصريح دارد تعهد پرداخت بانك مركزي در مقابل اسكناسها و هر گونه دين و يا بدهي فقط به پول رايج كشور انجامپذير است.با توجه به انكه ايران چك پول رايج كشورنيست چنين تعهدي خلاف قانون به حساب ميآيد.
5-ايران چك مشمول تشريفات مصرح در قانون پولي و بانكي نيست.
بر اساس قانون مبلغ اسمي - شكل - جنس - رنگ - اندازه - نقشه و ساير مشخصات اسكناسها و سكههاي فلزي رايج كشور به پيشنهاد رئيس كل بانك مركزي ايران و تصويب وزير امور اقتصادي و دارائي با رعايت مقررات اين قانون تعيين خواهد گرديد. اسكناس داراي امضاي وزير امور اقتصادي و دارائي و رئيس كل بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران خواهد بود.اما ايران چك تنها به امضاي رئيس كل بانك مركزي منقوش است بنابراين اين ابزار اسكناس به حساب نميآيد و نميتواند كاركرد اسكناس داشته باشد.
6-ايران چك مشمول پشتوانه داراييهاي ارزي نميشود.
بر اساس ماده پنج قانون پولي و بانكي مركزي جمهوري اسلامي ايران بايد برابر صد درصد اسكناسهاي منتشر شده همواره داراييهايي به شرح زير به عنوان پشتوانه در اختيار داشته باشد.
1- طلا
2- ارز
3- اسناد و اراق بهادار دولتي و غير دولتي
طبق قانون مجموع داراييهاي طلا و ارز نبايد از 25 درصد مجموع بدهيهاي بانك مركزي ايران بابت اسكناس هايمنتشر شده كمتر باشد. بر اساس نظر هيات تطبيق در انتشار ايران چك چنين ملاحظهاي مدنظر قرار نگرفته است.
7-ايران چك مشمول پشتوانه اسناد و اوراق بهادار دولتي و غير دولتي نيست.
بر اساس قانون اسناد و اوراق بهادار دولتي و غير دولتي يكي از گزينههايي است كه در كنار طلا و ارز به عنوان پشتيبان اسكناسهاي منتشر شده شناخته ميشود.
بر اساس ماده هشت و 9قانون پولي و بانكي اسناد و اوراق بهادار دولتي و غير دولتي عبارتند از:
الف - اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتي يا تضمين شده از طرف وزارت دارايي مشروط بر اين كه اجازه انتشار يا تضمين آن قانوناً تحصيل شده باشد.
ب - مطالبات بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران از وزارتخانهها و مؤسسات دولتي و شهرداريها و مؤسسات وابسته به دولت و يا وابسته به شهرداريها كه به طوربازرگاني اداره ميشوند مشروط بر اين كه اين مطالبات از طرف وزارت دارايي تضمين شده باشد.
جواهرات سلطنتي موضوع قانون 25 آبان 1316 وثيقه كليه تعهدات ناشي از اجراي اين ماده ميباشند نگاهداري و حفاظت جواهراتسلطنتي به عهده بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران است و استفاده از آنها فقط طبق مقررات اين قانون و زير نظر هيأت اندوخته اسكناس امكانپذير است.
اسناد غير دولتي موضوع رديف 3 بند الف ماده 5 عبارت است از:
الف - اسناد بازرگاني ريالي قابل پرداخت به حوالهكرد داراي سه امضاء معتبر كه يكي از آنها امضاء بانك واگذاركننده باشد با سررسيد حداكثر يكسال.
ب - ساير مطالبات كوتاه مدت ريالي به وثيقه شمش يا مسكوك طلا يا داراييهاي مندرج در ماده 7 با سررسيد حداكثر يك سال.
ايران چكهاي منشتر شده از سوي بانك مركزي به دليل آن كه فاقد چنين پشتوانه است، نميتواند كاركردي همانند اسكناس داشته باشد و در تعارض با اين بخش قانون پولي و بانكي است.
8- بانك مركزي بر اساس قانون صرفا عهدهدار چاپ اسكناس و ضرب سكه رايج كشور است.
ايران چك از آن جهت كه پول رايج كشور به حساب نميآيد چاپ آن از سوي بانك مركزي قانوني نيست. طبق ماده 3 قانون پولي و بانكي، امتياز انتشار پول رايج كشور در انحصار دولت بوده و اين امتياز منحصراً به بانك مركزي واگذار شده اما طبق بند الف ماده 2 اين قانون، پول رايج كشور به صورت اسكناس و سكههاي فلزي قابل انتشار بوده و بنابر بند "ب" ماده 2 اين قانون فقط اسكناس و پولهاي فلزي كه طبق اين قانون انتشار مييابد جريان قانوني و قوه ابراء دارد.
9- بر اساس قانون اجازه تاسيس بانكهاي غيردولتي انتشار ايران چك خارج از حوزه اختيار و سياستگذاري پولي، اعتباري و ارزي است.
در اين قانون سياستگذاري ارزي،پولي، اعتباري،چاپ اسكناس،ضرب سكه،حفظ ذخاير ارزي و... در اختيار دولت است.اين قانون اشاره به امكان صدور ايران چك از سوي دولت نداشته است.
10-انتشار ايران چك خارج از شمول قانون بانكداري بدون ربا است زيرا در اين قانون نيز چنين مجوزي صادر نشده است.
نكته ديگر آنكه بجاي دريافت معادل صددرصد مبلغ ريالي ايران چكهاي پرداختي به بانكها با اعطاي تسهيلات به بانكهاي متقاضي و دريافت 9 درصد سود در مقابل آن و نيز افزودن سه درصد در صورت عدم پرداخت در مهلت مقرر، اين امر مغاير ماده 21 قانون عمليات بانكي بدون ربا بوده زيرا طبق اين ماده، بانك مركزي با هر يك از بانكها و نيز بانكها با يكديگر مجاز به انجام عمليات بانكي ربوي نيست.
با استناد به 10 مورد مصوبه دولت در مورد ايران چك به لحاظ تعريف و مصداقي در قالب قوانين جاري و آيين نامه كشور نيست و خارج از شمول قوانين جاري است. بر اين اساس چاپ و انتشار ايران چك به دليل عدم پشتوانه با قوانين كشور انطباق ندارد. بنابراين، به لحاظ آن كه تعريفي به آن رجوع نشده است، فاقد پشتوانه قانوني است.
بر اساس اين گزارش، نامه رئيس مجلس شوراي اسلامي در 27 اسفندماه 1390به محمود احمدي نژاد رئيس جمهور ابلاغ شده اما بانك مركزي آن را روز 24فروردين 1391ابلاغ كرده، اين در حالي است كه رئيس مجلس شوراي اسلامي براي آن يك هفته مهلت فرجام خواهي داده بود.